Projekt SKRYPTORIUM powstał z okazji udziału MKA w Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie w 2000 r.

Jako honorowy gość tych targów Polska otrzymała reprezentacyjny pawilon natomiast MKA ponad 100 m.kw. powierzchni w nim. Podzielona ścianą z obrotowych luster na dwie części - powierzchnia ekspozycyjna  mieściła wyposażenie średniowiecznego „skryptorium” oraz „nowoczesnego komputerium”. Przebrani za mnichów toruńscy konserwatorzy przepisywali gęsimi piórami teksty ksiąg, iluminowali je farbami i oprawiali w pergamin. Po drugiej stronie prezentowane były pierwsze na rynku osobiste e-books, możliwości druku na życzenie „księgi słów wszystkich” (Józef Żuk Piwkowski), „ frankfurckich godzinek” (Radek Nowakowski) i holograficzny obraz Biblii Jana Gutenberga z Pelplina (Paweł Tryzno, GEOLA), Publiczność przechodząc z jednej na drugą stronę lustra miała okazję zauważyć, że książka mimo ponad 500 letniej historii i przełomu rewolucji cyfrowej, zachowuje swoje podstawowe cechy i funkcje.

Koncepcja vortalu powstała z doświadczeń projektu SKRYPTORIUM. Demonstracja idei miała miejsce podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie w 2001 r. Uruchomione zostały na ekranach komputerów dwa „banki”: WIERSZY (Biuro Literackie Port Legnica) i ILUSTRACJI (Weronika Naszarkowska, Marek Gajewski, Mirosław Owczarek, Maja Piotrowska) z których można było wybrać utwory do osobistego tomiku z własnym tytułem i zlecić jego wydrukowanie oraz oprawę. Czas wykonania tomiku wynosił pół godziny. Podczas pokazu powstało ponad 50 książek. Partnerem technicznym była firma Hewlett Packard. Vortalem zainteresowały się duże portale internetowe. Druk „on demand” technicznie bardzo atrakcyjny, organizacyjnie okazał się prawdziwym wyzwaniem (prawa autorskie, mikropłatności, itp).

Pokaz miał miejsce w kawiarni Teatru Wielkiego w Łodzi w 2002 r. Koncepcja sprowadzała się do próby „wydania książki on line” poczynając od improwizacji poetyckiej zapisywanej na ekranie i równoczesnego emitowania na tym ekranie obrazów w rytmie serca poety mierzonego elektrokardiografem. Dziesięć osób spośród publiczności miało zadanie dowolnie wybierać przy pomocy „myszki” na kinowym ekranie „momenty” dla nich interesujące . Program komputerowy zbierał te wybory na oddzielne konta dziesięciu osób i przekazywał je do druku. Po wydrukowaniu i oprawie powstało dziesięć indywidualnych książek, rozpoznanych przez ich twórców – operatorów myszek    Realizatorami byli: Robert Baliński(operator kamery) Jacek Walczak (emisja obrazów), Zdzisław Jaskuła (improwizacja poetycka), Paweł Tryzno (druk), Janusz Tryzno (oprawa).

Instalacja „Studnia” została zrealizowana jako prezent dla Biblioteki Aleksandryjskiej z okazji jej otwarcia w 2002 r. Projekt poświęcony był idei „korespondencji sztuk”, która jest w nazwie wydawnictwa. Oznaczał poszukiwanie inspiracji     w historii książki, motywie studni w bibliotece, zestawieniu pisma i obrazowania arabskiego i łacińskiego, związku techniki i sztuki.  Złożyły się nań:  „Traktat teologiczny” Czesława Miłosza w języku polskim i arabskim tłumaczeniu Hatifa Janabi oraz grafiki Jerzego Nowosielskiego i arabskiego artysty Sagalara. Studnia powstała z krzyżowego ustawienia 4 regałów, których ściany zewnętrzne były kompozycjami czcionek drewnianych zaś blaty były kasztami zecerskimi ( 2 wg składu polskiego i 2 wg składu arabskiego).  Z wewnętrznych ścian można było wysuwać naprzemiennie podświetlone od dna „Studni” obrazy grafik polskich i arabskich. Nad otworem „studni” zawisło wiadro ze stopem,       z którego odlewane są metalowe czcionki.  Instalacja „Studnia”  znalazła miejsce w czytelni a następnie hallu Biblioteki Aleksandryjskiej. W jej realizacji wzięli udział: Jadwiga, Janusz i Paweł Tryzno, Wojciech Krywsza, Lech Huniewicz,  Marian Wasilewski, Joanna Juszczak, Joanna Musialik

Pomysł dotyczy elewacji willi Henryka Grohmana, w której mieści się Muzeum Książki Artystycznej. Elewacja jest wykonana z nieotynkowanej czerwonej cegły połączonej wypukłą czarną fugą. Wypełnienie fug odlanymi z metalu czcionkami stwarza możliwość odbijania tekstu. Elewacja może stać się wielką matrycą drukarską, pozwalającą przez wiele lat odbijać i odczytywać teksty umieszczone w murach budynku. Odchodząca w przeszłość technika Gutenberga, staje się w ten sposób żywym pomnikiem.  Willa Henryka Grohmana może uzyskać zewnętrzną formę zapowiadającą wewnętrzną zawartość – muzeum książki.  Jako zabytkowe lokum dla kolekcji sztuki od początku swego istnienia – willa ma szczególne powody sama stać się przedmiotem sztuki.  Sprzyja temu istniejący na miejscu warsztat monotypowy, w którym można odlać składy tekstów ze złomu czcionkowego. Zasoby biblioteczne w muzeum dostarczają bogaty wybór odpowiednich cytatów z „książek o książkach”.  Projekt pojawił się z okazji 10-lecia Muzeum Książki Artystycznej w willi H.Grohmana (2003) – jego pomysłodawcami są Jadwiga i Janusz Tryzno.  Realizacja jest uzależniona od dalszych losów muzeum.

W 2010 r. norweska organizacja „miasteczka książek” w Fjaerland zaprosiła Muzeum Książki Artystycznej do uczestnictwa w corocznie organizowanym festiwalu. Festiwal trwa 5 miesięcy – jest zorientowany na antykwariuszy i turystów, którzy zainteresowani książkami spędzają kilka dni w pięknie położonej wiosce nad fiordem. Norwegowie mieli nadzieję, że MKA wzbogaci ofertę miasteczka książek  i przyciągnie turystów wystawą kolekcji „Polska Książka Artystyczna z przełomu XX i XXI wieku”. Zaproszenie było pierwszym krokiem włączenia MKA do sieci „europejskich miasteczek książek.”  Projekt nazwany „stacją” przewidywał oprócz wystawy kolekcji książek również pokazywanie polskich artystów przy pracy (np. nad Hymnem o Miłości Św. Pawła  czy Radka Nowakowskiego nad NOrWAY to KVIKAKO  ). Zmieniający się w stacji co 2 tygodnie artyści, mieli szanse skupiać zainteresowanie publiczności, promować polską sztukę i zdobywać doświadczenie na przyszłość w organizacji polskiego „miasteczka książek” w Bodzentynie. Niestety projekt nie mogł być zrealizowany z powodu braku wsparcia finansowego ze strony MKiDN (dysponenta Norweskiego Mechanizmu Finansowego) który dwukrotnie odrzucił wnioski MKA. Wnioski były przygotowane przez Jadwigę Tryzno, Krystynę Nowakowską, Radka Nowakowskiego i Alicję Słowikowską.

Projekt dotyczył przestrzennej wizualizacji wierszy Czesława Miłosza: DRUGA PRZESTRZEŃ i TAK NAPRAWDĘ. Wybór wierszy nie był przypadkowy: to najkrótsze poetyckie spięcie dwóch fundamentalnych światopoglądów – metafizycznego i naukowego. Wartość tkwi w nowym widzeniu dylematu, możliwym dzięki trójwymiarowej przestrzeni, w której obydwie przywołane przez Miłosza wizje egzystencji człowieka generują dodatkowe sensy. W założeniu wiersz DRUGA PRZESTRZEŃ jest poetycką wizualizacją typograficzną, która przenika się z obrazową i dźwiękową strukturą wiersza TAK NAPRAWDĘ.Technicznie realizacja projektu uzależniona jest od stworzenia virtualnej, rozszerzonej rzeczywistości w zamkniętej przestrzeni. Pomysłodawcy: Jadwiga Tryzno, Paweł Tryzno, Rafał Hanzl, Michał Kornecki, Przemysław Owczarek, Agnieszka Kowalska, Martyn Kramek. Aplikacja do MKiDN (Instytut Książki) nie uzyskała wsparcia finansowego i projekt nie został zrealizowany ale powstała trójwymiarowa wizualizacja w/w wierszy wydrukowana soczewkowo w formacie A4 przez Pawła Tryzno wg koncepcji Andrzeja Chętko.

Interaktywny Play-Box 3D jest systemem projekcji typu CAVE WRITING umożliwiającym swego rodzaju grę słów – znaków – obrazów  w zamkniętej przestrzeni  o wymiarach około 2,5 x 2,5 x 2,5 m przy użyciu okularów stereoskopowych i „magicznej różdżki” wprawiającej wszystko w ruch.  W tym przypadku słowa, znaki i obrazy związane są z życiem i dziełem Zbigniewa Brzezińskiego, które można będzie przywoływać  na swój sposób i nadawać im własny kontekst i znaczenie.  Intensywność wrażeń jakie umożliwia Cave Writing pozwala przewidywać, że „wejście” do tego rodzaju biblioteki pozostawi  istotny ślad w pamięci „graczy”.    Od strony artystycznej projekt ma polskie korzenie:  w instalacji pt.”MIĘDZY” Stanisława Dróżdża oraz zagraniczne: w instalacji pt.”SCREEN” (2003) Roberta Coovera i zespołu eksperymentującego z e-literaturą. Na w/w system projekcji składać się będą 3 zbiory elementów bibliotecznych do gry: a/ słowa i zdania użyte w tytułach dzieł Zbigniewa Brzezińskiego (książki, artykuły i raporty),  b/ rysunki Zbigniewa Brzezińskiego (doodles, które powstawały równolegle do jego pracy twórczej),  c/ zdjęcia wydarzeń związanych z publiczną działalnością Zbigniewa Brzezińskiego.  W zamkniętej przestrzeni słów pochodzących z tytułów publikacji ZB możliwe będzie ich wybieranie i łączenie w zdania w poszukiwaniu sformułowań użytych przez autora.  W przestrzeni rysunków (znaków i symboli) Zbigniewa Brzezińskiego  będzie można „rozszyfrowywać” rysunki ZB rozkładając je na części i budując z tych „puzzli” większe całości.  Przestrzeń zdjęć dokumentujących „wydarzenia” służyć będzie do łączenia ze słowami i rysunkami.

fot. Brown University
source: wiki

Projekt został przedstawiony na kongresie AEPM (Europejskiego Stowarzyszenia Muzeów Drukarstwa) w Lyonie. Proponował wspólną typograficzną zabawę wokół przepowiedni końca świata w grudniu 2012 r.  Akcja obejmować miała zgromadzone na kongresie muzea drukarstwa i prowadzić do nawiązania wymiany i współpracy. Tematem bliskim dla każdego uczestnika, okazał się humor – dowcip, który można zrealizować w formie typograficznego plakatu. Każdy uczestnik miał prawo indywidualnego wyboru dowcipu . Celem akcji było zgromadzenie druków o wymiarach plakatowych, typograficznie zaprojektowanych i wykonanych przez jednostki biorące w niej udział.  4 etapowy proces ich gromadzenia, umożliwiał  kontakty internetowe i bezpośrednie, zbliżenie psychiczne i kulturowe, wzajemną inspirację i przepływ doświadczeń. Końcowym efektem byłaby objazdowa lub równoczesna wystawa we wszystkich jednostkach, gdyby nakłady poszczególnych druków na to pozwoliły.  Projekt nie został zrealizowany w założonym czasie ale nie ma przeciwskazań do przeprowadzenia podobnej akcji z innej okazji.  Pomysłodawcami projektu są: Jadwiga, Paweł i Janusz Tryzno, Arkadiusz Rogoziński, Szymon Jasion, Przemysław Hoffer.